İsmin Halleri

İsmin Halleri

İsimleri isimlere, fiillere, edatlara bağlayan, diğer kelimelerle ilişki kurarak isimlerin cümlede görev kazanmasını sağlayan eklere isim hâl ekleri denir. İsimlerin bu ekleri alarak yüklendikleri görevlere ismin hâlleri denir.

1. Yalın Hâl

Eki yoktur.

İsimlerin hiçbir hâl eki almamış hâlleridir. Çoğul, iyelik ve bildirme eki almış olabilir. Bu durumda da yalın hâlde sayılırlar.

Ör: ev, okul, yol, çocuk, fikir, baba(sı), defter(ler), çalışkan(dır)…

2. Belirtme (Yükleme) Hâli

“-i” ekiyle yapılır.

İsmin, fiildeki işten, hareketten, eylemden doğrudan etkilenme ve onunla ilgili olma hâlidir.

Bu eki alan isimler cümlede belirtili nesne görevinde bulunur.

Ör: ev-i gördüm, kapı-y-ı açtım, okul-u boyadılar, gül-ü koparmayın…

3. Yönelme Hâli

“-e” ekiyle yapılır.

Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir.

Yönelme hâlinde, ismin belirttiği kavrama yöneliş, dönme, yaklaşma, ulaşma söz konusudur. Yönelme hâlindeki kelimeler cümlede dolaylı tümleç ve yüklem olabilir.

Ör: eve, okula, yola, çocuğa…

4. Bulunma Hâli

“-de” ekiyle yapılır.

Eylemin yapıldığı yeri, nesneyi ya da soyut kavramı bildirir.

Ör: ev-de oturma, okul-da öğren, yurt-ta kaldı, devlet-te bulunuyor…

Bulunma hâlindeki bir isim, cümlede dolaylı tümleç, zarf tümleci veya yüklem olabilir.

5. Ayrılma (Uzaklaşma, Çıkma) Hâli

“-den” ekiyle yapılır.

Eklendiği kelimeyi dolaylı tümleç yapar; “çıkma, ayrılma, uzaklaşma” bildirir. İsmin ayrılma hâli, yani dolaylı tümleç, yükleme sorulan “nereden, kimden, neden” sorularının cevabıdır.

Ör: okul-dan çıktı, ev-den ayrıldı, yurt-tan geliyor, devlet-ten istedi…